Hoe goede governance ondernemingen kan behoeden voor greenwashing

De ESG-doelstellingen van organisaties moeten zichtbaar en meetbaar zijn, zodat aantijgingen van greenwashing kunnen worden voorkomen. Betere governancemaatregelen kunnen de valkuilen helpen vermijden. Katharina Weghmann, Global ESG Leader van EY, schetst de actiepunten voor goed bestuur en toezicht, datakwaliteit en cultuur.

De aanstaande Europese rapportageverplichtingen op het gebied van duurzaamheid zijn een uitdaging voor de betrokken ondernemingen, het bestuur en management, de commissarissen, en hun accountants. De toenemende focus op mens en milieu vraagt naast kansen en mogelijkheden een enorme investering om te voldoen aan de verplichtingen. Natuurlijk zijn er ook risico’s, zowel intern als extern. Een nadrukkelijk voorbeeld is greenwashing: ‘Het gedrag of activiteiten die mensen laten geloven dat een bedrijf meer doet om het milieu te beschermen dan het in werkelijkheid doet’, zo luidt de definitie in de Cambridge Dictionary.

Rol strategie en cultuur bij voorkomen greenwashing

Duurzame corporate governance heeft een belangrijke rol in het voorkomen van greenwashing. Door in het effectief bestuur en toezicht van een onderneming aandacht te besteden aan duurzaamheid en de rapportage daarover, kan een belangrijke basis worden gelegd ten aanzien van het voorkomen van greenwashing. Een duurzame strategie en cultuur spelen daarbij een cruciale rol. Juist die thema’s krijgen ook nadrukkelijke aandacht in de geactualiseerde Nederlandse Corporate Governance Code, aldus Martijn de Jong, Corporate Governance specialist van EY Nederland. 

De druk van stakeholders op bedrijven om duurzamer te werken neemt wereldwijd toe, is ook de ervaring van Katharina Weghmann. Veel ESG-rapportagekaders zijn echter nog onvolwassen. De druk, kansen en rationalisatie, de voorwaarden van de klassieke fraudedriehoek, kunnen leiden tot greenwashing. Ook regelgevende instanties houden die ontwikkeling scherp in de gaten. Ondernemingen die hun ambities op het gebied van ESG (environmental, social en governance) uitdragen, worden steeds kritischer bekeken.

Twijfel over toezeggingen

Op het gebied van klimaatverandering is er geen ruimte voor mislukking, zoals het laatste rapport van de Intergouvernementele Werkgroep inzake klimaatverandering waarschuwde. Maar het is moeilijk om te bepalen welke bedrijven met succes hun C02 tot nul kunnen reduceren. Er zijn veel voorbeelden van bedrijven die toezeggingen doen die door de media en andere belanghebbenden in twijfel worden getrokken. Dit kan leiden tot beschuldigingen van greenwashing.

Gebrek aan wereldwijde standaarden

Bedrijven worden geconfronteerd met vergelijkbare uitdagingen in een groot aantal andere ESG-onderwerpen, waaronder toeleveringsketens, dataprivacy, verpakking, beloning, diversiteit en inclusie, veiligheid op de werkplek en sociale rechtvaardigheid. Het gebrek aan wereldwijde overeenstemming over standaarden op alle gebieden van ESG plaatst bedrijfsleiders en bedrijfsjuristen in een moeilijke positie - gedwongen om doelen te stellen en beslissingen te nemen zonder betrouwbare gegevens en zonder prioriteiten en richtlijnen van regelgevers of wetgevers. Bij gebrek aan duidelijke maatstaven en mondiale normen moeten bedrijven vaak hun eigen rapportagemechanismen bedenken, waardoor ze blootgesteld kunnen worden aan afkeuring.

Greenhushing: zwijgen over klimaatambities

General counsel en in-house litigation leaders staan te popelen om mazen in de wet te dichten: 28% meldde dat hun zogenoemde blootstelling aan ESG-geschillen vorig jaar is toegenomen en 24% verwacht dat deze in de komende twaalf maanden zal toenemen, volgens de jaarlijkse ESG 2023  litigation trends survey van advocatenkantoor Norton Rose Fulbright.

Door de zwakke regelgeving, in combinatie met de eisen van belanghebbenden op het gebied van ethische en milieuprestaties, staan organisaties onder enorme druk, wat resulteert in de opkomst van het zogenaamde greenhushing. Bedrijven die bang zijn om beschuldigd te worden van greenwashing kiezen er in plaats daarvan voor om te zwijgen over hun ambities op het gebied van milieu en maatschappij (diversiteit, gelijkheid en inclusie).

Governance-bubbel

Rob Locke, EY Oceania Forensic & Integrity Services Managing Partner, suggereert dat er sprake is van een ‘governance-bubbel’, waarin ‘de verwachtingen over “groenheid” steeds hoger worden en de governancelaag binnen bedrijven moeite heeft om bij te blijven’.

Aanbevelingen en actiepunten

Hoe kunnen bedrijven goede governance inzetten om duurzaamheid centraal te stellen in hun strategie en op een transparante en authentieke manier verslag te doen van de voortgang? We beperken ons hier tot aanbevelingen voor goed bestuur en toezicht:

• Evalueer en daag bestaande boardstructuren en -functies uit als onderdeel van de duurzaamheidsreis, bijv. hoe de rollen van ethics officers of cfo’s zich kunnen ontwikkelen om de duurzaamheidstransformatie te stimuleren en tegelijkertijd risico’s te beheren en zekerheid te verschaffen over niet-financiële prestaties.
• Vergroot de diversiteit in de board: breng deskundigheid in de board en maak tegelijkertijd gebruik van gespecialiseerde commissies om ervoor te zorgen dat de ingebrachte deskundigheid op het gebied van duurzaamheid het werk van het board daadwerkelijk beïnvloedt.
• Breek silo’s af, vind nieuwe manieren van werken en stel rigoureuze systemen en processen op (inclusief stimuleringsstructuren) om effectief management en rapportage te vergemakkelijken tussen relevante functies, bijvoorbeeld operations, ethics officer, HR, interne audit en compliance, et cetera.
• Zorg voor een alomvattend begrip van het bestaande ESG-rapportagekader, definieer wat er fout kan gaan met de beheersingsmaatregelen en identificeer potentiële red flags.

Ook benieuwd naar de actiepunten voor datakwaliteit en cultuur? Klik hier voor de uitgebreide analyse van het onderkennen en voorkomen van de risico’s van greenwashing.

Klik hier voor contact met Martijn de Jong, Corporate Governance specialist van EY Nederland.