Magere voldoende voor raad van toezicht
Krijgt innovatie als strategisch belangrijk thema wel voldoende aandacht bij zorgorganisaties? En is er voldoende kennis op dit gebied? En hoe groot is de rol van de raad van toezicht bij dit thema? De NVTZ deed onderzoek en concludeerde onder meer: opvallend is dat er enerzijds veel kansen worden gezien op het gebied van innovatie, maar dat anderzijds de ervaren kennis bij de toezichthouders nog voor verbetering vatbaar lijkt.
De zorg staat voor grote uitdagingen. De kosten en de vraag nemen door vergrijzing continu toe. Het aantal zorgprofessionals dat die zorg moet leveren, is echter nu al te klein en dat tekort zal de komende jaren alleen maar toenemen. Dit roept om een andere aanpak. Zorginnovatie biedt een oplossing doordat er door slimme ondersteuning met minder mensen meer zorg geleverd kan worden, met minder administratieve lasten. Natuurlijk gebeuren er al mooie dingen in de zorg: op technologisch gebied, door slimmer te organiseren, meer gebruik van data, meer aandacht voor de kennis en ontwikkeling van zorgprofessionals, maatwerk naar de cliënt en kleinschalige dienstverlening. Maar krijgt dit strategische belangrijke thema al wel voldoende aandacht bij zorgorganisaties? En is er voldoende kennis op dit gebied? En hoe groot is de rol van de Raad van Toezicht bij dit thema? Verschillende onderzoeken uit het verleden bevestigden dat de kennis op het gebied van innovatie in raden van toezicht op dat moment beperkt was en dat het kennisniveau door hen werd overschat. Deskundigheidsbevordering was dus hard nodig. Twee recent verschenen rapporten laten een stijgende lijn zien in het zelf ervaren kennisniveau, maar ook dat er nog ruimte voor verbetering is.
Vijf themavelden
De NVTZ ziet ‘van waarde blijven’ als een kernpunt van toezicht in zorg en welzijn. Om ook op het gebied van innovatie van waarde te blijven, heeft de NVTZ in 2020 de gids ‘De rol van de raad van toezicht bij innovatie’ gepubliceerd. In deze gids worden vijf themavelden beschreven die relevant zijn bij toezicht op innovatie. Per themaveld zijn vragen geformuleerd die een RvT aan de orde kan stellen en is literatuur voor naslag opgenomen. Het gaat om de volgende themavelden:
- Veranderende kijk op gezondheid; de introductie van positieve gezondheid leidt tot meer focus op preventie en meer digitale zorg voor self-monitoring.
- Nieuwe ethische vraagstukken; nieuwe mogelijkheden maken een continue afweging van voors en tegens noodzakelijk.
- Organiseren in een steeds veranderend krachtenveld; steeds meer innovatieve private aanbieders treden toe tot het semipublieke domein.
- De mens in de organisatie; innovatie vraagt professionals om een andere manier van werken, maar sluit de innovatie wel goed aan bij hun praktijk?
- Zorgvuldig databeheer; data kunnen bijdragen aan de kwaliteit van zorg, maar het verwerken ervan brengt ook risico’s met zich mee.
Enquête
Sinds de publicatie heeft de NVTZ op verschillende manieren aandacht besteed aan technische innovatie in het algemeen of aan afzonderlijke dimensies ervan in de vorm van opleidingen, nieuwsberichten en publicaties. Om te peilen wat de huidige stand van zaken is, heeft de NVTZ in juni 2023 een enquête uitgestuurd naar alle leden. Aan de enquête namen 83 toezichthouders deel, verspreid over verschillende sectoren binnen zorg en welzijn. Er is specifiek gevraagd naar het bekend zijn met de gids. Bijna 75% van de deelnemers aan de enquête geeft aan niet bekend te zijn met de gids of met de inhoud ervan. Slechts 4% van de deelnemers heeft de gids besproken in de RvT.
Ook werd in de enquête gevraagd naar het kennisniveau wat betreft innovatie. De deelnemers geven zichzelf en hun collega-toezichthouders een krappe voldoende voor hun kennis op het gebied van innovatie. De kennis van de Raad van Bestuur op dit onderwerp wordt met een 6,8 beoordeeld. Ook werd gevraagd hoe innovatie wordt geagendeerd. Dat blijkt niet eenduidig. Dit gebeurt zowel in de reguliere RvT-vergadering (21%), als in de Commissie Kwaliteit en Veiligheid (37%) als in de Auditcommissie (9%). Een van de deelnemers geeft aan een aparte Innovatiecommissie te hebben. 22% van de deelnemers geeft aan een portefeuillehouder innovatie in de RvT te hebben. Op alle bevraagde gebieden ziet een meerderheid van de deelnemers aan de enquête dat innovatie veel tot zeer veel kansen biedt. Voor zowel medewerker als patiënt. Opvallend is dat er enerzijds veel kansen worden gezien op het gebied van innovatie, maar dat anderzijds de ervaren kennis bij de toezichthouders nog voor verbetering vatbaar lijkt. Ook het ontbreken van een structurele plek voor dit onderwerp lijkt geen recht te doen aan het belang van dit thema. Dat 20% van de raden van toezicht een portefeuillehouder heeft is een positieve ontwikkeling. Dit percentage wordt bevestigd door een ander recent verschenen rapport.
Aanbevelingen
Op basis van de resultaten van de enquête zijn volgende drie aanbevelingen geformuleerd:
- Besteed aandacht aan het kennisniveau op het gebied van innovatie. Het kennisnemen en vervolgens bespreken van de NVTZ-gids kan daar een goed hulpmiddel bij zijn.
- Adresseer innovatie specifiek door het een specifieke plek te geven binnen de RvT. Een toezichthouder met (in ieder geval tijdelijk) deze portefeuille kan daarbij helpen.
- Een specifieke voorbereidende commissie voor innovatie kan helpen dit strategische belangrijke thema een duidelijke positie te geven. Net zoals dat geldt voor andere commissies als de Auditcommissie of de Commissie Kwaliteit en Veiligheid geeft dat meer gelegenheid de diepte in te gaan dan het bespreken in een reguliere RvT vergadering.
==
Achtergronden weten? Lees hier meer:
https://mxi.nl/kennis/530/toezicht-op-digitalisering-en-ict-in-de-zorg
https://mxi.nl/uploads/files/publication/toezicht-op-digitalisering-en-ict-in-de-zorg-2023.pdf
https://www.nrgovernance.nl/publicaties/meting-digitale-transformatie