NR Governance Kennisbank

In tijden van crisis grijpen we vooral terug op eerdere ervaringen en ideeën. Juist in een situatie waar het heel hard nodig is om nieuwe, alternatieve oplossingen te bedenken als reactie op deze crisis, wenden we ons liever tot het oude en vertrouwde. Een crisis is echter een cruciaal moment voor verandering. ‘We hebben nu geen behoefte aan masculiene dominantie’, stelt Alexandra de Mul, senior leadership & governance GITP.

Door actief bezig te zijn met scenarioplanning kunnen bedrijven zich voorbereiden op een onzekere toekomst; zoals nu in de coronacrisis. Daarbij is voor de commissaris een cruciale rol weggelegd, stelt Emanuel van Zandvoort, Partner Risk Advisory Services bij BDO. ‘De commissaris moet adviseren, maar ook challengen en lastige vragen stellen. De kennis en ervaring van een commissaris vind ik vaak nog onvoldoende benut.’

Gabriëlle Verbeek is directeur-eigenaar van Artemea en toezichthouder. Ze formuleerde tien aandachtspunten om in tijden van corona, goed toezicht te kunnen blijven houden. Onder meer bij zorginstellingen.

Gabriëlle Verbeek is toezichthouder Kwaliteit en Veiligheid bij twee zorginstellingen voor ouderen en bij een GGZ-instelling. In de eerste fase van de coronacrisis was het vanuit de raad van toezicht actiever dan gebruikelijk anticiperen op de komst van corona. In de huidige fase is het meer op afstand monitoren. Toch is Gabriëlle Verbeek ook al met de volgende fase bezig. Hoe komt de zorg uit deze coronacrisis? Verbeek: ‘Corona zorgt voor een schokgolf. Het zorglandschap kan er totaal anders uit gaan zien.
Het is niet alleen toezicht op de crisis, ook helikopteren voor de toekomst.’

Langetermijnwaardecreatie is het centrale thema in het Nationaal Commissarissen Onderzoek 2020. Neem als commissaris of toezichthouder ook deel aan het onderzoek en help zo de kennis over het uitgevoerde toezicht vergroten.

De raad van commissarissen binnen accountantskantoren draagt bij aan het verbeteren van de kwaliteit van accountants. Commissarissen willen tegelijk niet te veel op de stoel van bestuurders gaan zitten, zoals de CTA suggereert. Dat stellen drie rvc-leden tegenover het FD. Volgens KPMG-president-commissaris Bernard Wientjes, eerder voorzitter van VNO-NCW, zijn accountants 'stuk voor stuk topmensen', maar was de focus op kwaliteit van hun controles 'toch wel wat weggezakt, ook omdat ze elkaar daar dus nauwelijks op aanspraken'.

Vertrouwensherstel in de accountancysector komt niet tot stand door een overdaad aan regelgeving, maar door leiderschap en een intrinsiek gedragen cultuurverandering. Maatschappelijk betrokken en waardegedreven toezicht kan daarbij een belangrijke rol spelen, stelt Marianne Luyer, adviseur Nationaal Register.

BAM Groep heeft bekendgemaakt Henk Rottinghuis voor te willen dragen als nieuw lid van de raad van commissarissen.

Naar verwacht wordt op 1 juli van dit jaar de Wet Homologatie Onderhands Akkoord (WHOA) ingevoerd. Ondernemingen in zwaar weer krijgen daarmee de mogelijkheid om een (dwang)akkoord te sluiten met schuldeisers en aandeelhouders ter voorkoming van een faillissement. Daarbij is een sleutelrol weggelegd voor de herstructureringsdeskundige. Deze rol kan het best worden ingevuld door een ervaren bestuurder, aldus Herman Hovestad en Jan Willem Eyssen, vennoten Custom Management Interim Directeuren.

Het is een onderwerp dat de financiële wereld momenteel sterk in zijn greep houdt: de IBOR-transitie. De verandering van rentebenchmarks per 1 januari 2022 brengt veel aanpassingen met zich mee. Eva Dieben, partner Financial Services bij BDO Legal, legt uit wat er allemaal verandert, wat banken en overige financiële instellingen moeten doen om zich hierop voor te bereiden en welke rol een commissaris hierbij kan spelen.

De fiscale strategie is door het maatschappelijk vergrootglas onderdeel geworden van de license to operate. Daarmee is het belastingbeleid niet langer het exclusieve domein van de tax-afdeling, maar staat het onderwerp prominent op de agenda van bestuurders en commissarissen. Een nieuwe publicatie van PwC belicht het creëren van een duurzame en transparante fiscale strategie in tijden van fundamentele verandering.

Overhead ligt onder een vergrootglas. En dat is natuurlijk terecht. Er is immers een aanzienlijk deel van het zorgbudget mee gemoeid, dat je niet kunt besteden aan directe zorg. Maar we schieten hier wel in door, aldus Marvin Hanekamp en Simon Heesbeen van Berenschot.    

Mr. Shareholdervalue is niet meer, het aandeelhoudersdenken is echter nog springlevend. Dat vraagt om een systeemverandering van het huidige corporategovernancemodel.   

Hasib Moukaddim, Directeur Onderwijs Hogeschool Windesheim.
Nieuwe toezichtfunctie: lid raad van toezicht stichting iHub.
Waarom heeft men u benaderd als/benoemd tot commissaris: welke toegevoegde waarde kunt u bieden?
‘Tijdens mijn laatste studie werkte ik als groepsleider in de gesloten jeugdzorg. Ik leerde op deze manier de jeugdzorg kennen. Als ambtenaar in Amsterdam mocht ik meedenken over en meebouwen aan het nieuwe jeugdzorgstelsel. Vervolgens mocht ik als hoofd van de Social Work-opleiding bij Windesheim Flevoland de nieuwe hulpverleners opleiden voor deze sector. Tot slot mag ik inmiddels ook al zeven jaar toezicht houden op verschillende jeugdzorgorganisaties. Dankzij deze ervaringen kan ik op verschillende niveaus en vanuit verschillende perspectieven bijdragen aan het denken over vraagstukken waarmee iHub te maken heeft.’

Veel verschillende organisaties, instituten en steeds vaker inwoners zelf vanuit de wijkcoöperaties houden zich momenteel bezig met vergaande wijzigingen in het eerstelijns veld. Dé kans voor ‘de eerstelijns toezichthouder’ om vanuit de maatschappelijke opgave waarde toe te voegen.

Zelfevaluaties zijn verplicht, maar vaak ook een wat ongemakkelijk ritueel. Toezichthouders zien namelijk op zichzelf toe. Anton van der Horst van GITP definieert vijf valkuilen voor zelfevaluatie door de raad. Door vermijding van deze valkuilen kan een zelfevaluatie inspirerender, leerzamer, relevanter en gemakkelijker worden.

Heeft uw organisatie een fraude respons plan? Een plan waarin handvatten worden gegeven voor het doen van onderzoek, het veiligstellen van relevante informatie, de omgang met de betrokkene en de communicatie intern en extern en het treffen van maatregelen om herhaling te voorkomen? Bij omvangrijke fraudezaken of mogelijke betrokkenheid van bestuurders, is het gebruikelijk dat de commissaris de leiding neemt in het onderzoek. Een bespiegeling door Remco de Groot, Associate Partner EY Forensic & Integrity Services.

'Het coronavirus moet met onmiddellijke ingang op agenda toezicht. De boardroom kan zich er niet aan onttrekken.' Hugo Reumkens van Van Doorne over de rol van risicobeheer, continuïteit van de onderneming en de kansen en bedreigingen van activistische aandeelhouders. ‘Het bestuur zit in de driver's seat, maar bijsturen om gevaren te vermijden is te betitelen als een kerntaak van de raad van commissarissen.’

De Belgische bestuurder Herman Daems (*) betwijfelt in zijn boek Geheimen van de bestuurskamer of er over tien tot vijftien jaar nog wel governancecodes (nodig) zijn. En misschien zijn de particuliere aandeelhouders wel van de beurs verdwenen en houden we drie soorten bedrijven over. Daems: ‘Reputatie van bestuurders en gedrag gaan de komende jaren de boventoon voeren.’

De machtsstrijd bij Tata Steel in Europa verhardt, aldus berichtgeving in Het Financieele Dagblad: 'De Europese directie van het worstelende staalbedrijf wil Nederlandse onderdelen verkopen, maar heeft dit niet besproken met de Nederlandse directie. Die is 'uitermate bezorgd.' Ook de centrale ondernemingsraad (COR) verzet zich tegen 'opnieuw een slecht plan'.'