Waarderend toezicht
Onze vaste boeken recensent Jacques Gerards (Best Advies) last dit keer het boek: Waarderend Toezicht, een vernieuwende kijk op de praktijk van bestuur en toezicht. Van Carla Dubbelaman en Rixt Heegsma. ‘Aanbevolen’, concludeert Jacques Gerards. ‘Het past goed in de actuele ontwikkeling van het toezicht: zichtbaar en in dialoog met betrokkenen.’ Al mist hij ook wel wat.
De auteurs openen het boek met een hoofdstuk waarin ze vanuit de theorie het begrip ‘waarderend toezicht’ uiteenzetten. In hoofdstuk twee werken ze uit wat het waarderend perspectief is en wat dit betekent voor het toezicht. Dit wordt geconcretiseerd in voorbeelden als het goede gesprek, hoe de inspectie met waarderend onderzoek omgaat en hoe waarderend onderzoek in de praktijk uitpakt.
Bestuurskamer
Ze keren daarna terug naar de bestuurskamer om daarin de taken en verantwoordelijkheden van de raad van toezicht te beschrijven in de gekende driehoek van toezicht, advies en werkgeverschap. De auteurs vullen dit aan met de taak van netwerker. Tevens voeren ze de onderzoekende en toetsende dialoog met alle betrokkenen op als middel van en voor het toezicht. Hierbij had de eindverantwoordelijkheid van het interne toezicht genoemd mogen worden: het bewaken van de realisatie van het doel of de bedoeling van een organisatie. In dit kader dient het toezicht naast de toetsing in hun toezichthoudende dialoog evenzeer te stimuleren en te motiveren. Deze aspecten passen erg bij de strekking van het boek en hadden een plek erin verdiend. Hierbij komen de teamontwikkeling, de relatie tussen bestuur en toezicht, het ongezegde in de boardroom, de vijf principes van een goede voorzitter en het omgaan met intuïtie aan bod.
Talenten, diversiteit en het werkbezoek
Hoofstuk vier gaat over de talenten in de boardroom, de rol van diversiteit, het anders omgaan met een vacature in het toezicht en in het bestuur. Het werkbezoek als middel van toezicht wordt in een apart hoofdstuk uiteengezet. De auteurs adviseren hierbij de bril van een organisatieantropoloog op te zetten en van daaruit waar te nemen. Uitgewerkt worden wanneer en waar een werkbezoek te houden, hoe er zicht op de cultuur in een organisatie verkregen kan worden, het meedoen en meebeleven en de reflectie en evaluatie achteraf alsmede het in dialoog waarderen van het werkbezoek en de resultaten ervan. Hoofdstuk zes gaat over het goede gesprek door ruimte te geven, te nemen en te delen. Ook wordt aandacht besteed aan de dialoog als variant op een socratisch gesprek.
Lerend klimaat
Passend in de dialoog is het bespreken van fouten en het ervan leren. In hoofdstuk zeven wordt het omgaan met een lerend klimaat vanuit het toezicht uiteengezet. Het verband tussen leren en kwaliteit wordt besproken evenals drie niveaus van leren. Voor de toezichthouders worden twee interventies benoemd: vragen over leren en leernetwerken. Onbesproken blijft het gegeven dat het toezicht toetsend optreedt als de kosten van het leren – missers met consequenties voor de organisatie (imago) of haar financiën – de grens overschrijden van wat hij/zij toelaatbaar acht. Het afsluitende hoofdstuk werkt een aantal gespreksvoorbeelden uit: over goede zorg, met de stakeholders, het remuneratiegesprek, over waarden en de waarderende dialogen. De term remuneratiegesprek past niet bij de inhoud en bedoeling van dit soort gesprekken. Er valt in maatschappelijke organisaties immers weinig te remunereren (alleen bezoldiging). Ook de auteurs zelf gaan ervan uit dat gesprekken van het toezicht met de bestuurder(s) andere doelen dienen. Gebruikelijke termen zijn functionerings- of beoordelingsgesprek. De actuele ontwikkeling van het afzien daarvan om ervoor in de plaats op zoek te gaan naar een andere vorm, bijvoorbeeld een drietal in een jaar te houden voortgangsgesprekken, wordt benoemd. De hierbij gehanteerde term ‘doorlopende coaching’ suggereert een coaching relatie tussen bestuur en toezicht. Beter is hier te spreken van een ‘doorlopende dialoog’. Edoch, ondanks omissies nog altijd een aan te bevelen boek.
Waarderend Toezicht, een vernieuwende kijk op de praktijk van bestuur en toezicht.