Moed gevraagd

De NVTZ en de NVZD hebben onderzoek gedaan naar hoe vanuit governance-perspectief waarde toegevoegd kan worden aan de zorgtransformatie. Een van de conclusies: er wordt moedig leiderschap vereist, waarbij het maatschappelijk belang voorop wordt gesteld. ‘Kijk verder dan de huidige vorm van een instelling.’

De sectoren zorg en welzijn staan voor grote transities, die onder meer betrekking hebben op de arbeidsmarkt, domeinoverstijgende samenwerking en duurzaamheid. De noodzaak om te transformeren wordt steeds zichtbaarder, denk bijvoorbeeld aan de grote druk op de huisartsenzorg, de wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg, de vraagstukken over concentratie en spreiding van medische specialistische zorg, en de financiële problemen in de ouderenzorg.

Adviesrapport van de paritaire commissie

De NVTZ (Nederlandse Vereniging van Toezichthouders in Zorg en Welzijn) en de NVZD (Vereniging van Bestuurders in de zorg) willen bestuurders en toezichthouders ondersteunen om de transformatie op een verantwoorde en toekomstbestendige wijze met elkaar in te vullen. Een paritaire commissie kreeg de vraag te onderzoeken hoe er vanuit governanceperspectief waarde toegevoegd kan worden aan deze transformatie. Deze commissie is in gesprek gegaan met relevante inhouds- en ervaringsdeskundigen. Het resultaat van deze inspanningen is het rapport 'Bestuurlijke Horizon 2030'. Uit het rapport blijkt dat:

• Zorg- en welzijnsinstellingen zich steeds meer op positieve wijze moeten verbinden met maatschappelijke initiatieven.
• De transformatie, gepaard gaande met een verschuiving van het organisatieperspectief naar het maatschappelijk perspectief, uitdagend is en veel tijd en energie vergt.
• Moedig leiderschap vereist is, waarbij het maatschappelijk belang voorop wordt gesteld.

Waarden zorgzame samenleving

Om de toegankelijkheid, betaalbaarheid en de kwaliteit van de zorg te kunnen borgen, wegen zorg- en welzijnsorganisaties maatschappelijke belangen op korte en lange termijn af. Teneinde de maatschappelijke opgave adequaat te definiëren, is het cruciaal dat de raad van bestuur en de raad van toezicht gezamenlijk het gesprek aangaan over de waarden die vanuit het perspectief van een zorgzame samenleving van belang zijn, naast het bespreken van feiten en data. Een ander aspect is dat bij een nieuwe manier van besturen en toezichthouden, ook de verantwoordelijkheden van de organisatie te herdefiniëren, te begrenzen waar nodig of juist op te rekken.

Open cultuur

Dit vereist een open cultuur, waarin men zich kwetsbaar en leerbaar durft op te stellen, en waarin er vertrouwen bestaat tussen de raad van bestuur en de raad van toezicht. In het rapport gaat het onder anderen ook over de rolverdeling van bestuurder en toezichthouder. Om te komen tot een toekomstbestendige strategie, is het voor raden van bestuur en raden van toezicht van belang vast te stellen welke maatschappelijke rollen zij zien weggelegd voor de organisatie in de regio. Marius Buiting, directeur NVTZ geeft aan: ‘Het vergt moed van bestuur en raden van toezicht om verder te kijken dan de huidige vorm van een instelling. De kunst is om vanuit maatschappelijk opgaven te denken en we moeten met elkaar gaan uitvinden wat in dat kader het beste voor de samenleving is. Aangrijpingspunt van besturen van toezicht zal steeds meer liggen in de buurt (de leefwereld van mensen en in de regio). Domeinoverstijgend samenwerken en aansluiting bij de informele zorg zullen nodig zijn om een versnelling tot succes te maken.’

In het adviesrapport geven we een aantal voorbeeldvragen mee, met als doel het gesprek tussen bestuur en raad van toezicht op gang te brengen. Kijk hier voor de rapportage.