Wijsheid voorbij technische competenties

Op 1 juni presenteert GITP-consultant en VU-hoogleraar Rienk Goodijk zijn nieuwe boek: Strategisch partnerschap: wat is wijsheid? Hierbij al wat (actuele) bespiegelingen vooraf en het belang van best practices. Is governance een kwestie van aanspreekbaarheid én wijsheid?

Op 28 maart hield woningcorporatie Vestia een ‘dag van de verantwoording’, vijf jaar na het debacle met de derivaten. Het werd tijd om terug te blikken, vooruit te kijken en verantwoording af te leggen aan de stakeholders, zo werd gesteld. Beide directeuren gingen het gesprek aan met huurders, wethouders, medewerkers, collega-bestuurders, wetenschappers, journalisten, et cetera. Over de lessons learned en hoe Vestia er nu voor staat.

Vrijwillig

De verantwoording werd niet afgedwongen van buitenaf, maar vrijwillig van binnenuit ontwikkeld. Dat zou wel eens betere resultaten kunnen geven dan de wettelijke verplichting tot een ‘stukje verantwoording’ in het jaarverslag of de structuuroplossing van een extra orgaan van belanghebbenden binnen de stichting. Het valt te prijzen dat bestuurders zich, uit eigen beweging, zo zichtbaar en aanspreekbaar (en kwetsbaar) opstelden. Een dergelijke opstelling kan een bijdrage leveren aan het herstel van vertrouwen in de semipublieke sector. De bestuurder zal daarbij over het algemeen een prominentere rol hebben dan het intern toezicht, maar ook de toezichthouders worden steeds meer bevraagd op hoe zij hun verantwoordelijkheid gestalte hebben gegeven.

Nieuw perspectief

Er is al veel geschreven over falende bestuurders en toezichthouders in het semipublieke domein. Inmiddels kennen we wel ongeveer de oorzaken en ‘patronen’ die tot de debacles hebben geleid. Naast de systeemfouten (en de valse start in de jaren negentig) waren het vooral de tekortkomingen in cultuur en gedrag, waarvoor in de recente governancecodes dan ook terecht veel aandacht wordt gevraagd. Het wordt tijd om op basis van de lessons learned op zoek te gaan naar een nieuw perspectief op governance. Onderzoek en praktijkervaringen laten zien dat er echte vernieuwingen nodig zijn, maar dat er inmiddels – zoals het voorbeeld van Vestia laat zien – toch ook al belangrijke stappen worden gezet (in een tijd dat discutabel gedrag van oud-directeur Staal overigens nog steeds het nieuws beheerst). Van de betere practices, kunnen we veel leren. Te vaak nog blijven deze nieuwe practices onderbelicht, te weinig nog wordt er van elkaar geleerd.

Technisch van aard

De ontwikkeling van de governance is de afgelopen jaren in eerste instantie als reactie op de debacles, nogal technisch en procedureel van aard geweest. De regels en het afvinkgedrag domineerden; angst en wantrouwen overheersten. Het wordt nu tijd om over nieuwe concepten van governance na te denken, waarin bestuur en intern toezicht zich op een andere manier tot elkaar en andere betrokkenen verhouden. Eerder sprak ik ter gelegenheid van mijn inauguratie aan de VU al over het belang om het afvinkgedrag om te buigen naar een cultuur van verantwoordelijkheid en aanspreekbaarheid. Nu wordt het tijd om deze transformatie nader uit te werken en in praktijk te brengen. Daarbij spelen waarde(n)gedrevenheid, inhoudelijk debat, leiderschap, verbindingen en verantwoording een grote rol. Dan kan de verbinding tussen bestuur en intern toezicht zich meer en meer ontwikkelen richting een vorm van ‘strategisch partnerschap’ waarin het inhoudelijk debat en het zichtbaar en aanspreekbaar zijn centraal komen te staan. Een dergelijke verhouding stelt wel hogere (of zijn het andere?) eisen aan bestuurders en toezichthouders. Eisen die ook met een zekere wijsheid te maken hebben: een wijsheid, voorbij de technische competenties.

======

Voor direct contact met Rienk Goodijk, klik hier.

Wilt u 1 juni naar de boekpresentatie? Dat kan: VU, Boelelaan 1105 Amsterdam, 16.00 uur. Opgeven kan via deze link.

Voorafgaand aan de boekpresentatie is er een seminar over strategisch partnerschap in het semipublieke domein. Informatie hierover via deze link.

Aan het bezoeken van de boekpresentatie zijn geen kosten verbonden, deelname aan het seminar is betaald.