Strategie: werk aan de winkel voor pensioentoezichthouders

In de Rapportage Naleving Code Pensioenfondsen over 2017/2018 doet de Monitoringcommissie een oproep aan het intern toezicht om zichtbaarder te zijn, thema’s met het bestuur te bespreken en hierover in het jaarverslag te rapporteren. De missie, visie en strategie van het pensioenfonds vormen een van de thema's waar een steviger rol van intern toezichthouders valt toe te juichen, betogen Evelien Vlastuin en Pieter Kiveron van KPMG. 

Norm 18.1 schrijft voor dat het bestuur in het jaarverslag helder en duidelijk de missie, visie, en strategie van het pensioenfonds beschrijft. Deze norm wordt door 80% van de pensioenfondsen gehaald.  Ook rapporteren de meeste fondsen over de mate waarin de gehaalde doelen zijn gehaald. Hoewel dit mooie cijfers zijn, zien wij in onze adviespraktijk dat er voor veel fondsen verbetering mogelijk is.

Denken door het denkraam van de klant

Veel fondsen denken nog van binnen naar buiten. Fondsbestuurders worden onbewust nog gedreven door de gedachte dat ze bestaansrecht hebben omdat ze bestaan. De vraag is echter of dit ook zo wordt ervaren door de deelnemers. Veel deelnemers hebben minder emotionele binding met het fonds dan bestuurders denken. Ze willen niet zozeer een pensioenfonds, maar vooral een betrouwbare pensioenuitkering. Door meer van buiten naar binnen te kijken kan vaak al een belangrijke verdiepingsslag worden gemaakt.Onze tip: stap als bestuur en intern toezicht je winkel uit en bekijk je eigen etalage! Dan zie je iets heel anders dan je vanuit je winkel denkt dat voorbijgangers zien. Denken vanuit het denkraam van je deelnemer en je sponsor, levert vaak nieuwe inzichten op over terreinen waar je als fonds toegevoegde waarde kunt leveren. Hiermee kunnen onderwerpen als missie, visie en strategie meer fonds-specifiek worden gemaakt. Denk hierbij aan het beter voor het voetlicht brengen van pensioen als belangrijke arbeidsvoorwaarde waarmee de sponsor talenten uit de markt kan trekken. Of laagdrempelige en makkelijk vindbare informatie voor deelnemers die dichter bij de pensioendatum komen. Jongeren meer bewust maken van het grote effect van een vroege pensioendotatie door het rente-op-rente effect. Door hier meer vanuit de voorbijganger naar je etalage te kijken, kunnen veel fondsen op een eenvoudige manier al verbeteringen bereiken. Het is de taak van het intern toezicht om het bestuur hier ook actief op uit te dagen.

Besteed aandacht aan de inrichting van de winkel

Een winkel draait goed als de processen en bedrijfsvoering afgestemd zijn op de klantenkring en het productenpalet. Vanuit wet- en regelgeving komt er veel op pensioenfondsen af. Invoering van sleutelfunctiehouders uit de Europese Richtlijn IORP II voedt de discussie over de organisatie en de structuur die noodzakelijk is om de strategie te realiseren. Opvallend daarbij is dat het bestuursmodel, veelal paritair, weer op veel bestuurstafels verschijnt en ter discussie wordt gesteld. Deskundig de belangen van deelnemers behartigen vereist diepgaande expertise op vele terreinen. Expertise die steeds vaker lastig te vinden blijkt te zijn in de geledingen van sociale partners. Het verdient aanbeveling om ook vanuit dit perspectief een strategie te formuleren om je organisatie scherp te houden.

Correct, tijdig en kostenbewust pensioenen administreren en klantsegmenten adequaat bedienen vereisen de juiste middelen en (ICT-)systemen. Ooit zal de discussie over de noodzakelijk geachte pensioenhervormingen afgerond worden. Dan is het zaak dat het bestuur flexibel kan inspelen op de herijkte eisen en wensen van sociale partners onder een nieuw gesternte. Oplettende bestuurders en intern toezichthouders zullen ook in het ICT-domein van de pensioenwereld een consolidatie opmerken, die hun opties doet slinken. Adequate administratie mag dan een hygiënefactor zijn, de snelheid van technologische ontwikkelingen vraagt alertheid en een gedegen geformuleerde strategie om on top en goed geïnformeerd te blijven.

De centen, daar draait het om

Naast de mooie etalage moet de winkel echter ook financieel gezond zijn. Zonder uitzondering bevat de strategie van een pensioenfonds de financiële ambities om de rechten van de deelnemers nominaal en bij voorkeur waardevast te borgen. Het zal u niet verbazen dat de financiële kant van een meer gedetailleerde strategie verder reikt. 

Zo omvat klantbeleving meer in een tijd waarin dekkingsgraden van pensioenfondsen op kritische niveaus bewegen. Neem bijvoorbeeld de interactie met deelnemers over meerdere kanalen. Realtime inzicht verschaffen en overzicht bieden en deelnemers verleiden pensioen-actief te worden door handelingsperspectief te bieden, vereist onderzoek. En natuurlijk investeringen.  Loop niet het risico onverwacht ingehaald te worden door een fintech die slim gebruik weet te maken van een relevant platform. De Uber in de pensioensector zal opstaan, alleen is nog niet bekend wanneer. Een strategie bevat een breed financieel plan, inclusief investeringen in innovatie.

Medewerkers in de spotlight

Iedereen is het erover eens: kundige winkelmedewerkers en dito management zijn van groot belang. In een pensioenfonds dient dit geborgd te worden met deskundige bestuurders. Dat gaat over mensen die betrokken en gepassioneerd hun capaciteiten beschikbaar stellen. Dat moet aantrekkelijk voor hen zijn en blijven. Dat is in het belang van de deelnemers en wordt geadresseerd in een goed geformuleerde strategie. Hoe blijft uw pensioenfonds aantrekkelijk voor deskundigen in een arbeidsmarkt waar schaarste is aan goed opgeleid personeel?

Vergeet de risico’s niet

De winkel moet ook anticiperen op ontwikkelingen in de buitenwereld. De strategie moet vertaald worden naar ambities en doelstellingen. Deze dienen ook vanuit risicomanagementperspectief bekeken te worden. Strategische risico’s doorlopen (net als andere risico’s) de risicobeheersingscyclus (zie afbeelding). De strategie dient ook getoetst te worden met een scenario-analyse. Concrete doelstellingen (SMART) met duidelijke indicatoren om resultaten en voortgang te meten zijn essentieel om te weten of de strategie de gewenste doelen behaalt. Meten is weten. Vergeet niet te rapporteren over de strategische risico’s en hoe u als intern toezicht hiermee omgaat. Het klinkt logisch en toch zien we het in de praktijk onvoldoende gebeuren. De vermelding van de Monitoringcommissie over de verslechterde resultaten op norm 19  (inzicht in de risico’s van de belanghebbenden op de korte en lange termijn) ondersteunt die observatie. Het is lastig over zaken te rapporteren die niet gedetailleerd worden gedefinieerd en vervolgens gemeten.  Een goede strategie gaat slagen dieper en maakt het functioneren van het fonds inzichtelijk voor alle betrokkenen. Er is werk aan de winkel!

Klik hier voor contact met Evelien Vlastuin en hier voor contact met Pieter Kiveron.