Steeds meer akkoorden door kiezers op drift

Deals maken in een nieuwe tijd
Podcast

Energieakkoorden, zorgakkoorden, compensatiedeals en natuurlijk het regeerakkoord. De laatste jaren worden steeds meer akkoorden gesloten. Voorbeeld is de Zeelanddeal. In de podcast Bestuurspraat legt Berenschot uit waar het in akkoorden om gaat en hoe je goede deals kunt sluiten.

Steeds meer akkoorden

Het is een trend. Er worden steeds meer akkoorden gesloten, in plaats van dat de politiek bepaalt. Daar is een reden voor, zo horen we in de Bestuurspraat podcast van Berenschot over de onderwerpen dealmaking en het sluiten van akkoorden. De kiezer is op drift geraakt. Kiezers gaan ‘vreemd’ in het stemhokje en achterbannen verschuiven. Daardoor is er geen politiek langjarig draagvlak. Er moet steeds meer gezocht worden naar een alliantie van deelbelangen. Was het Akkoord van Wassenaar in 1982 een uitzondering, nu struikel je over het aantal akkoorden. Pensioenakkoord, Klimaatakkoord, Sportakkoord, Preventieakkoord…. Dat roept de vraag op in de podcast: hoe sluit je nu een goede deal? Basis van het podcastgesprek is de Zeelanddeal waarin gezocht is naar compensatie voor Zeeland vanwege het afblazen van de komst van de marinierskazerne. Uit de podcast blijkt dat het sluiten van akkoorden een wereld is van tafels en bijzettafels. Er is een centrale overlegtafel, maar op talloze bijzettafels wordt ook geschaakt. En ja, ondanks de wens tot transparantie, nog altijd veel in achterkamertjes. Aan die tafels is het belangrijk dat alle betrokken partijen vertegenwoordigd zijn. Zo werk je aan draagvlak. Dat alle partijen meepraten, betekent echter niet dat iedereen ook zijn zin krijgt. Dit duidelijk maken helpt ‘om teleurstellingen achteraf te voorkomen’.

Kaartenhuis

Belangrijk is om tijdens het proces al afspraken (tussendeals) vast te leggen, en die afspraken vervolgens niet meer aan te passen. Je kunt een deal vergelijken met een kaartenhuis. ‘Haal je er één kaart uit, stort het hele bouwwerk in elkaar. Wil de ene partij toch ietsje meer, gaan andere partijen ook weer morrelen.’ Tijd is ook een factor. Wat bij de Zeelanddeal enorm heeft geholpen, is dat er –onder meer vanwege de verkiezingen- een keiharde deadline was. Zo konden alle partijen naar een eindpunt toewerken. In de Zeelanddeal is ook veel tijd vooraf genomen. Door dat te doen, konden beter kaders worden gezet. Duidelijk was dat het niet om een zak geld als compensatie moest gaan, maar om echte maatschappelijke waarde. Lees: meer banen, meer (jonge) mensen en sociaaleconomische ontwikkeling voor Zeeland op de lange termijn. In de vorm van een akkoord dus: geen wettelijke basis, maar partijen die het eens zijn door een gezamenlijk dealmakingsproces, zowel aan bijzettafels als aan de uiteindelijke echte onderhandelingstafel. Procesbewaking en goede afspraken maken over het proces, is daarbij cruciaal. De Nederlandse valkuil is: snel en resultaatgericht zijn, leren we uit de podcast. Iets meer tijd nemen vooraf is misschien wel veel beter: vraag je goed uit bij alle partijen in de deal, levert dat uiteindelijk veel meer toegevoegde waarde op.

Podcast

In de podcast Bestuurspraat nemen Berenschot adviseurs Marte Oost en Mirthe de Kok de luisteraars periodiek mee in de wondere wereld van het openbaar bestuur. De gesprekken met collega’s, bestuurders en hoogleraren gaan net wat verder dan het dagelijkse nieuws. Er komen diverse Bestuurskundige onderwerpen voorbij. De eerste podcast ging over de publieke waarde van de kunst- en cultuursector. De tweede dus over dealmaking, met fragmenten uit een eerder interview met Bernard Wientjes over de door hem gesloten Zeelanddeal. De podcasts vindt u hier. Meer weten over het rapport Zeeland in een stroomversnelling van Berenschot? Kijk hier.