Ongeschonden en met plezier een commissariaat hebben

Stap ik erin?
Boekbespreking

Het boek Handleiding voor de commissaris van Arjen Paardekoper moet ervoor zorgen dat toezichthouders met een gerust hart aan hun taak beginnen. Een toegankelijk boek dat zowel kandidaat-commissarissen als zittende commissarissen en toezichthouders veel te bieden heeft, aldus recensent Jacques Gerards van Bureau Bestuurlijk Advies.

Handleiding voor de commissaris

Collega-commissarissen en toezichthouders behoeden voor valkuilen en benarde posities… De kafttekst geeft het boek Handleiding voor de commissaris een defensieve teneur mee. Toch is het boek geen defensief of risicomijdend instructieboek, want er wordt ook geschreven dat het een ‘voorrecht is’ om commissaris of toezichthouder te zijn. Aan het begin van het boek wordt de vraag geopperd: Stap ik erin? Nadat allerhande praktijksituaties aan bod zijn gekomen, wordt aan het einde van het boek de cirkel rond gemaakt met een ‘checklist commissaris’ die onder meer antwoord moet geven op de eerder gestelde vraag om iemand ‘er wel in moet stappen’. Behalve deze zeer bruikbare checklist biedt de schrijver een beslisboom aan die behulpzaam is als iemand overweegt te gaan solliciteren of gevraagd wordt toe te treden tot een raad van commissarissen.

Ander proces

Het toetreden tot een raad van commissarissen is een ander proces dan het aannemen van een bestuurder. Het is toetreden tot een groep gelijken waarin mensen samen verantwoordelijkheid gaan dragen. Geen hiërarchie, dus een ander wegingsproces van zowel de zittende leden als van de kandidaat. Het is goed dat de schrijver uitvoerig stil staat bij deze keuze. Wat kan een kandidaat doen? Hij of zij kan een cursus volgen, bijvoorbeeld bij de verenigingen van toezichthouders in diverse sectoren. Ook bij opleidingsinstituten en bij enkele universiteiten kan de kandidaat terecht om via een opleiding inzicht in het commissariaat te verwerven. Kiest iemand voor thuisstudie, dan is er uiteraard op het internet fragmentarische informatie beschikbaar. Wat meer afgeronde en actuele literatuur blijkt moeilijker te vinden. De Toolkit Commissariaat van het Nationaal Register uit 2009 besteedt er in een paragraaf ('Het perspectief van de kandidaat') aandacht aan. De uitgave van PwC De test, due diligence voor commissarissen uit 2010 is is helemaal gewijd aan de aanvaarding van commissariaten. Het dichtst in de buurt van wat de schrijver aanbiedt komt nog het hoofdstuk ‘Stap ik erin?’ van de NCD-uitgave De meerwaarde van de commissaris.

Governance

Vervolgens worden in het boek de wettelijke basis voor benoeming, taken en plichten van de commissaris, de beloning, het maximum aantal commissariaten en de aansprakelijkheidsverzekering besproken. Dan is de commissarispraktijk aan de beurt met de relatie tot het bestuur en tot de medecommissarissen, de schorsing en het ontslag van de bestuurder en de commissaris en de dagelijkse praktijk van vergaderen en bezoeken van ondernemingen of maatschappelijke organisaties. Het derde en afsluitende blok bespreekt de corporate governance en ethiek, het voorkomen van aansprakelijkheid, de aansprakelijkheidspositie van de toezichthouder bij stichting en vereniging en de one-tier board met de verhouding tussen uitvoerende en niet-uitvoerende leden.

Niet te juridisch

Het is geen juridisch lesboek geworden, ook al zijn er bijlagen te vinden met een overzicht van wetten en arresten en de tekst van een wetsvoorstel. Dit aspect wordt in de context van bestuurskundige en maatschappelijke ontwikkelingen geplaatst vanuit de praktijk van alledag. Elk hoofdstuk is voorzien van een samenvatting en de afrondende checklist volgt in zijn opbouw die van het boek. Mede daardoor is er een uiterst toegankelijk boek verschenen dat zowel kandidaat-commissarissen als zittende commissarissen en toezichthouders veel te bieden heeft.

Klik hier verder naar het boek.