Leren vergeten en vergeven

Commissarissen zijn verantwoordelijk voor robuust leiderschap aan de top. Kees van Oostenrijk, vennoot van Custom Management Interim Directeuren, laat zich graag inspireren door het leiderschap van paus Franciscus en andere wereldleiders. In zijn column raadt hij commissarissen aan hetzelfde te doen. 

Als interim-directeur laaf je je bewust en onbewust voortdurend aan allerlei bronnen voor een optimale invulling van je leiderschapsrol. Sturend of dienend, situationeel of niet, onze antenne staat altijd afgesteld op het ontvangen van signalen over ons eigen leiderschap en dat van de vele anderen die we zien functioneren in onze opdrachten en onze omgeving. Gelukkig kenmerkt het huidige tijdsframe zich door een hoge mate van transparantie en toegankelijke informatie door een groot aanbod van communicatiekanalen en allerlei soorten media. Daarin zien we frequent onze wereldleiders acteren en kunnen we ons laten inspireren door hun leiderschap, of wat anderen daarvan vinden.

Teken des tijds

Zo hoorde ik recentelijk de term ‘dienend leiderschap’ weer eens een paar keer vallen, in totaal verschillende omgevingen. Ik vroeg mij af of dat toeval was, een hype of een teken des tijds. Dat laatste zou een goed teken zijn voor de wijze waarop leidinggevenden en leiders hun boodschap uitdragen en hun ‘discipelen’ aansturen. In het klein, in een bedrijfsholletje op onze aardbol, of in het groot, beslissend over het wel en wee op onze aardbol. Een stapje vooruit in deze wereld, zou je zeggen? Zeker weten.

In de ban van…

Toevallig kruiste onlangs de laatste aflevering van de televisieserie In de Ban van Franciscus mijn pad. Eigenlijk zat ik met een oud nummer van het blad Management Team in mijn hand, met daarin een artikel over de 7 lessen voor change management van Nelson Mandela. Tot mijn tv-oog zijdelings viel op Andries Knevel, die zijn Paus-serie afsloot met een korte leiderschapsbeschouwing over de paus van Ben Tiggelaar, bekend als organisatiepsycholoog en ‘leiderschapsgoeroe’. Zijn bespiegeling wil ik u niet onthouden: bondig, interessant, inhoudelijk to the point en niet voor niets als afsluiting van deze serie gebruikt. De letterlijke weergave van het gesprek tussen Tiggelaar en Knevel:

Ben Tiggelaar over de paus: ‘Ik zie een inspirerende leider. Alleen in mijn werk probeer je je dan af te vragen, wat maakt hem dan inspirerend? Wat gebeurt er ook in mijn hoofd, waardoor ik hem als inspirerend beschouw? Het is een heel inspirerende man, maar het interessante is, dat leiderschap en inspiratie en charisma en dat soort dingen, die komen niet per se alleen bij de persoon vandaan. Leiderschap is ook iets wat in de hoofden van mensen gebeurt. Charisma is niet alleen wat bij de persoon hoort, maar dat is iets wat in onze hoofden gebeurt. Wij dichten iemand charisma toe.’

Andries Knevel: ‘Doet hij dit allemaal op intuïtie?’

Ben Tiggelaar: ‘Ja, intuïtie. Ik zou liever zeggen, ervaring. De man is 80. Hij heeft natuurlijk in de loop der jaren in allerlei leiderschapsposities ervaren wat wel en wat niet werkt. Maar, er zit van jongs af aan bij zo iemand een enorme energie in, enthousiasme, drive, en dat hart wat-ie heeft voor de armen, dat is ook niet echt nieuw, natuurlijk. En het mooie is, de kerk had natuurlijk wel een nieuw verhaal nodig. Als het ging over de fraude, de geldverslinding, over het seksueel misbruik in de kerk, dan kan je daar natuurlijk over blijven praten, maar dan laat je je als het ware als leider vangen in een frame van, dan zeg je, nou het valt best mee met de verspilling. Dan heb je het nog steeds over verspilling. Of je zegt, nou, we moeten niet overdrijven met dat seksueel misbruik. Gaat het nog steeds over seksueel misbruik. Hij kwam met een nieuw verhaal. Hij ging als het ware terug naar de basis van de kerk. Hij zei, neen, het gaat om de armen, de zwakken. En dat is het verhaal van de kerk. En dat was ook altijd al zijn verhaal. En nu blijkt, dat telkens weer dezelfde kwaliteit, dat telkens weer op het zelfde punt terugkomen, omdat je heel duidelijk bent, dat blijkt dan in een kerk in crisis hartstikke goed te werken.’

Andries Knevel: ‘Met andere woorden, het feit dat hij gekomen is in Rome en de kerk in een crisis was, heeft hem geholpen om charisma te creëren rondom hemzelf?’

Ben Tiggelaar: ‘Ja, zo zou je dat kunnen zeggen. Wij dichten mensen, die in een crisis leiding geven, veel meer charisma toe. Er is één probleem. De crisis, die Franciscus vleugels heeft gegeven - áls hij succesvol is, wordt de crisis minder. En dus heeft de volgende paus  een veel moeilijker situatie om dezelfde dingen te kunnen doen. Omdat die crisis je helpt, die geeft je de wind in de rug als leider.’

Andries Knevel: ‘We hebben nu al medelijden met de volgende paus?’

Ben Tiggelaar tot slot: ‘Die staat in de schaduw van deze paus.’

Nieuwe toekomst

De moraal van dit verhaal voor mij? Het past heel goed in een opdracht, waarbij ik momenteel als interim-directeur betrokken ben. Er moeten sores uit het verleden worden opgelost, maar ik heb tegelijkertijd de kansrijke missie om de betreffende organisatie weer in het goede vaarwater te brengen en opnieuw een toekomst te geven. Alleen dat laatste geeft de energie en drive om het eerste te doen vergeten en mogelijk te vergeven. Dat is ook voor commissarissen een belangrijke les.

PS Dat levenslessen van grote leiders daarbij kunnen inspireren en we ervan kunnen leren, spreekt vanzelf. De 7 lessen voor change management van Nelson Mandela  zijn weer een heel  ander type eyeopeners. Google ze nog maar eens, of klik hier. 

Bekijk hier de uitzending(en) van In de Ban van Franciscus.

Klik hier voor contact met Kees van Oostenrijk.