Hoe voorkomt u uw eigen Apple-gate?

De maatschappelijke roep om een eerlijke belastingafdracht leidt tot grote fiscale veranderingen, zoals de openbaarmaking van het belastingbeleid en de inzet van datatechnologie voor afwijkende transacties. Martin Rabenort, partner van EY, schetst de meest recente ontwikkelingen en analyseert hoe bestuurders en commissarissen de belastingijsbergen kunnen ontwijken.

Belastingafdracht

Nog maar enkele jaren geleden speelde de fiscaliteit zich grotendeels af buiten de aandacht van de media en de samenleving. Als fiscaal nieuws al de algemene landelijke media bereikte, dan ging het vooral om fiscaaltechnisch nieuws, zoals een verrassend arrest van de Hoge Raad of de introductie van nieuwe wetgeving, waarbij fiscalisering het middel was om een politieke richting mogelijk te maken.

Apple, leegloop en enablers

Tegenwoordig wijden de landelijke dagbladen vrijwel iedere dag een hoofdartikel aan een fiscaal onderwerp en is fiscaliteit een terugkerend onderwerp in het Achtuurjournaal. Een greep uit de media van de afgelopen weken: de Apple-uitspraak van EU-commissaris Vestager, de whitepaper van de VS voor de EU die verband houdt met die uitspraak, de aanstaande leegloop bij de Belastingdienst van vooral goede mensen, de race naar de bodem van het tarief van de winstbelasting in België en het Verenigd Koninkrijk, de brief van ondernemers in Silicon Valley aan Nederland over het fiscaal vestigingsklimaat, de voorgenomen consultatie in het Verenigd Koninkrijk over een wet waarin ‘enablers’ aansprakelijk kunnen worden gesteld als fiscale correcties kunnen worden opgelegd aan hun cliënten en de aankondiging van Belastingdiensten in Nederland en het Verenigd Koninkrijk dat zij meer digitaal gaan functioneren. Wat is de achtergrond van al deze media-aandacht?

Zes trends

Wij zien in het fiscale landschap een aantal grotere trends, gevoed door het maatschappelijk gevoel dat het oneerlijk is dat de rekening van de financiële en economische crisis grotendeels bij de samenleving terecht komt en niet bij de grotere bedrijven die geen belasting lijken te betalen. Deze trends zijn:

1. De wereldwijde en gecoördineerde aanpak van de mogelijkheden om belasting te vermijden. Dit gebeurt via de OECD met het programma ter voorkoming van Base Erosion and Profit Shifting (‘BEPS’), een redelijk evenwichtig en samenhangend pakket van vijftien maatregelen waarvoor wereldwijd draagvlak is gevonden. Binnen de EU vindt die aanpak plaats via de Anti Tax Avoidance Directive (‘ATA’), een binnen enkele maanden samengesteld pakket aan strengere maatregelen, die niet noodzakelijk voordelig uitpakken voor de EU-landen;
2. De wereldwijde aanpak van de houding om belasting te willen ontduiken. Dit gebeurt via een minder gecoördineerd raamwerk om transparantie te bevorderen, bijvoorbeeld via wetgeving om een tax policy te publiceren. Op die manier bestaat gezonde druk bij de grotere ondernemingen om aan het publiek te laten zien dat zij niet het slechtste jongetje van de klas zijn
3. De verschuivende verhoudingen tussen de Belastingdiensten en de belastingplichtigen, meestal gevat in het fenomeen van cooperative compliance. Daarbij is het aan de belastingplichtigen om in control te zijn over de fiscale positie en om daarvan periodiek verslag uit te brengen aan de Belastingdienst. Die belastingdienst kan daardoor haar werkzaamheden enorm reduceren en volstaan met systeemcontroles en steekproeven om te valideren dat de belastingplichtigen hun werk goed hebben gedaan;
4. De enorme impact en ondersteunende werking van tax technology. De afgelopen jaren hebben Belastingdiensten wereldwijd (vooral buiten Nederland) enorm geïnvesteerd in hun IT- infrastructuur, waardoor zij in staat zijn om veel beter dan voorheen op transactieniveau te kunnen doorgronden wat er bij de belastingplichtigen gebeurt. De analysemogelijkheden lijken in technische zin onbeperkt. In combinatie met aanvullende regelgeving om fiscale data-analyse te faciliteren - zoals het hanteren van common reporting standards als XBRL - zijn de Belastingdiensten in pilots in staat gebleken om binnen een zeer korte periode (voor het indienen van aangiften) datasets te analyseren op omissies en afwijkende transacties, waarover minstens vragen gesteld kunnen worden. De meeste belastingplichtigen zijn nog niet zo ver en worden regelmatig verrast door observaties van de Belastingdiensten;
5. Aan de andere kant: dezelfde landen die zich via de OECD inzetten voor een wereldwijd level playing field waarin belastingen één keer betaald worden in de locatie waar de belaste waarde wordt gecreëerd, maken zich ook op voor nieuwe ronden van fiscale competitie. Voor die landen is dat uiteraard gewenst om buitenlandse investeringen aan te trekken ter bevordering van economische groei.
6. Een recente ontwikkeling die nog in de kinderschoenen staat is een wereldwijd initiatief om te komen tot een beter mechanisme van het beheersen en behandelen van fiscale conflicten. De gedachte is tamelijk reëel dat de directe gevolgen van BEPS, EU ATA, Cooperative Compliance en de revolutionaire tax technology ontwikkelingen zijn dat belastingplichtigen in eerste instantie zullen worden geconfronteerd met dubbele belasting doordat meerdere landen zullen willen heffen over hetzelfde inkomen.

Gedragen we ons zoals verwacht?

Wat kunnen bedrijven doen om tussen deze ijsbergen door te varen zonder averij op te lopen? Twee zaken steken er bovenuit. In de eerste plaats moeten ondernemingen en hun toezichthouders zich afvragen of hun gedrag past binnen wat van hen mag worden verwacht. Ga ervan uit dat de tax policy openbaar zal worden en dat beoordeeld zal worden of deze ook wordt nageleefd. Als de onderneming kwetsbaar is voor aandacht van NGO’s en het publiek, overweeg dan of de gevolgen daarvan te beheersen zijn en passen binnen het risicoprofiel dat de onderneming nastreeft. En als dat niet het geval is, beoordeel dan of de tax policy en het bijbehorende gedrag kan worden aangepast.

Data-analyse Belastingdienst voorblijven

In de tweede plaats moeten ondernemingen en hun toezichthouders zich afvragen of het huidige gebruik van tax technology afdoende is voor de nabije toekomst. Het is wenselijk dat het eigen inzicht in de fiscale data beter is dan het inzicht dat Belastingdiensten hebben op basis van hun data-analyse. Bij veel ondernemingen is tax technology een ondergewaardeerd onderwerp, is er geen coherente strategie of roadmap en is er te weinig budgettaire ruimte voor de broodnodige investeringen. In de afgelopen jaren zijn de mogelijkheden van tax technology enorm toegenomen, want ook de aanbieders van technologische oplossingen is niet ontgaan dat de fiscale wereld fors in beweging is.

Positie kiezen met fiscaal relevante data

Zowel de grote softwarepartijen en nichespelers als de traditionele zakelijke dienstverleners brengen in hoog tempo oplossingen op de markt. Door die oplossingen is het inmiddels goed mogelijk om de financiële en overige data om te zetten in fiscaal relevante data en deze te analyseren voor tax control en voor mogelijkheden van besparingen en verbeteringen. Ook kunnen ondernemingen zo de fiscale positie in de aangiften en de jaarrekening beter vaststellen en meer inzicht krijgen in de status van hun wereldwijde posities (ingediende aangiften, opgelegde aanslagen, betalingen, open discussies met Belastingdiensten, tax audits, en procedures). Dat stelt de ondernemingen in staat om zo goed mogelijk positie te kiezen op fiscaal gebied.

Martin Rabenort is partner bij EY. Hij leidt de Tax Performance Advisory praktijk in Nederland en België en houdt zich in die hoedanigheid vooral bezig met het adviseren van ondernemingen over de tax policy en de organisatie van de taxfunctie.

Klik hier voor direct contact met Martin Rabenort (en scroll naar onder).