Hoe hard treft externe kritiek tijdens coronacrisis uw bestuurder?

De coronacrisis maakt bestuurders kwetsbaar: negatieve reacties in de directe omgeving kunnen leiden tot faalangst en daarmee tot minder goede prestaties en besluiten. Toezichthouders kunnen tegenwicht bieden door het creëren van een veilig klimaat, aldus Anthon van der Horst, Executive Consultant GITP: ‘Laat persoonlijke kritiek nu even achterwege, bied steun, sta naast uw bestuurder.’

Negatieve reacties

Mijn vader, een psycholoog, beweerde dat ooit het volgende experiment gedaan is. Tegen iemand die er gezond uitziet, wordt gezegd: ‘Voel je je wel lekker?’ ‘Hoezo?’, vraagt de persoon in kwestie. Antwoord: ‘Nou, je ziet er zo slecht uit.’ Als dat een aantal keren herhaald wordt, gaat diegene zich ook daadwerkelijk slecht voelen. Met andere woorden, wat mensen tegen je zeggen, bepaalt voor een deel hoe je je gaat voelen, ongeacht hoe je je daarvoor voelde. Als je tegen een nieuwe leraar van een klas zegt dat een matige leerling tot de beste van de klas behoort, dan is er een reële kans dat deze leerling daarna aanzienlijk beter gaat presteren en zich daardoor beter voelt.

Kortom, hoe je je voelt staat onder invloed van wat anderen tegen je zeggen en hoe ze je bejegenen. Dat is op zich niet schokkend. Wel bijzonder is dat je je ook nog eens gaat gedragen zoals de omgeving al dacht dat je je voelde of dacht dat je presteerde, zelfs als dat niet zo was. Een prachtige cirkel! Maar een cirkel die uw bestuurder kwetsbaar kan maken.

Iedereen kritisch?

Laten we eens kijken naar wat de directe omgeving tegen uw bestuurder zegt in een crisistijd als deze. Leeft u zich eens in, bijvoorbeeld in een bestuurder van een scholengemeenschap. De ene na de andere maatregel wordt van overheidswege afgekondigd (of juist niet), helaas nogal wisselend. De bestuurder wil het goed doen en heeft nu maar om enige duidelijkheid te creëren afgekondigd dat er op school een verplichting is tot het dragen van mondkapjes. Het was zeker geen meerderheidsbesluit, maar uiteindelijk heeft hij (m/v) dit besluit genomen, zich beroepend op de uitzonderlijke situatie. Helaas doet niet iedereen de mondkapjes op en blijkt er tot overmaat van ramp onverwacht een mondkapjestekort, waardoor het besluit een week moet worden uitgesteld. Ouders in verwarring, leerlingen cynisch, leerkrachten moedeloos. Voor je het weet is iedereen in de omgeving van de bestuurder kritisch en vinden de betrokkenen dat er iets niet goed gaat waar ze uw bestuurder voor (eind)verantwoordelijk houden. Wat zullen ze tegen hem zeggen? ‘Wat zie je er toch goed uit?’ Ik denk het niet, eerder: ‘Nou, je ziet dat je het zwaar hebt’ of: ‘Vermoeiende tijden hè’, of: ‘Kun je het nog aan’, of erger…

Soms ook privé coronazorgen

Privé kan het zo maar zijn dat uw bestuurder een vader of moeder heeft die is opgenomen in een verpleeghuis met alle coronazorgen van dien. Ook daar is voor hem weinig positieve feedback te verwachten. En op de sportvereniging waar uw bestuurder voorzitter van is (u heeft als toezichthouder aangestuurd op enkele andere taken, opdat hij/zij goed in het lokale netwerk is ingebed) dreigt door langdurige sluiting van de kantine een financieel tekort. De sportvereniging kan niet anders dan een vaste kracht ontslaan. Ook daar zeggen ze vast niet dat de voorzitter er zo goed uitziet en is uw bestuurder in die rol een gemakkelijk doelwit voor kritiek.

Klein foutje

Uw bestuurder heeft het zwaar tijdens de coronacrisis en de kans is groot dat hij veel negatieve reacties uit zijn omgeving krijgt. Ik ga er hier vanuit dat uw bestuurder het tijdens de crisis gewoon goed deed en nu ook nog doet, zoals gelukkig de meeste bestuurders. Maar duidelijk is dat zijn omgeving sombert en dat kan onder de huid gaan zitten. Nog lastiger is het als uw bestuurder toch een klein foutje heeft gemaakt, waar hij al veel kritiek op heeft gehad, bijvoorbeeld van ouders in het voorbeeld van de schooldirecteur.

‘Je ziet er moe uit’

Waarschijnlijk krijgt uw bestuurder nu vaker dan normaal te horen dat hij iets niet helemaal goed doet en dat hij er vermoeid uitziet. Het risico is nu dat hij zich daadwerkelijk niet goed gaat voelen en minder goed gaat presteren. Maar kan uw bestuurder er eigenlijk iets aan doen dat dit allemaal gebeurt? Doet hij echt iets niet goed? Hoogstwaarschijnlijk niet. Voelt hij zich er slecht door, hoogstwaarschijnlijk wel.

Denken, voelen en doen

Wat kan de toezichthouder doen? Want ook die staat misschien wel onder extra druk. Hij of zij heeft wellicht ook een zware tijd op het werk en privé misschien ook extra problemen. Een negatieve spiraal ligt op de loer. Kan de psychologie helpen? Altijd en zeker een beetje. Denk aan de bekende driedeling: denken, voelen en doen. Een crisis is vooral denken (het gaat niet goed) en voelen (angst en dreiging). Als vervolgens het doen wordt bepaald door de gedachte te falen, plus een gevoel van angst en dreiging, dan is de kans op minder goede besluiten volop aanwezig. Duidelijk is dat u als toezichthouder zeker niet helpt als u dat type denken en voelen bij uw bestuurder versterkt.

Veiligheid en oplossingsgerichtheid

Hoe moet het dan wel? Wees ruimhartig met welgemeende persoonlijke complimenten, benoem concreet alles wat er goed gaat, prijs wat er te prijzen valt. Help met wat er beter kan, door een veilig en oplossingsgericht klimaat te creëren. Laat persoonlijke kritiek nu even achterwege, bied steun, sta naast uw bestuurder vanuit uw toezichthoudende verantwoordelijkheid. Zorg ervoor dat uw bestuurder de crisis niet naar binnen laat komen. Creëer ontspanning en focus op wat er gedaan moet worden. Spreek uw vertrouwen uit. En vergeet vooral niet te zeggen dat u vindt dat hij er ondanks alles goed uitziet.

Klik hier voor contact met Anthon van der Horst.