‘Een goed functionerend toezichtteam is een divers team’

Commissarissen moeten kritischer kijken naar hun eigen kennis, expertise en talenten en deze vergelijken met andere rvc-leden: welke elementen worden in de raad onvoldoende vertegenwoordigd om toekomstbestendig te zijn? Het is een van de aanbevelingen in een verkennend onderzoek naar het stimuleren van diversiteit in raden van commissarissen, uitgevoerd door Berenschot, in opdracht van de Vereniging van Toezichthouders in Woningcorporaties (VTW).

Begin november werd het wetsvoorstel bij de Tweede Kamer ingediend voor een ‘ingroeiquotum’: de raden van commissarissen (rvc’s) van beursgenoteerde ondernemingen moeten voor minstens een derde (33%) uit vrouwen en voor minstens een derde uit mannen bestaan. Benoemingen die niet bijdragen aan de vereiste evenwichtige samenstelling van de raad worden nietig verklaard. Daarnaast moeten de 5000 grootste Nederlandse nv’s en bv’s zelf streefcijfers vaststellen voor de diversiteit in de samenstelling van het bestuur, de rvc en het senior management. Het wetsvoorstel is gebaseerd op een eerder advies van de Sociaal-Economische Raad. Het SER-advies bevatte ook maatregelen voor de groei van het aantal mensen met een multiculturele achtergrond in de top van het bedrijfsleven.

Elkaar aanvullen én tegenwicht bieden

Hoe kan diversiteit in brede zin in rvc’s concreet gestimuleerd worden? Adviesorganisatie Berenschot deed onderzoek naar die actuele vraag, in opdracht van de Vereniging van Toezichthouders in Woningcorporaties (VTW). ‘Diversiteit is een belangrijk thema voor rvc’s bij woningcorporaties, zo bleek uit een ledenonderzoek eind 2019’, aldus Albert Kerssies, directeur van de VTW. ‘Vandaar dat wij Berenschot gevraagd hebben concrete handvatten te geven hoe diversiteit onder onze leden bevorderd kan worden.’

Het onderzoek werd uitgevoerd door Sanne van den Bosch, managing director Toekomst van werk en organisaties bij Berenschot, in samenwerking met collega’s Marlies Slingerland en Sherrin Groenendijk. Uitgangspunt voor het onderzoek: ‘De effectiviteit van een rvc wordt mede bepaald door de teamsamenstelling en de onderlinge samenwerking. Een goed functionerend team is een divers team, dat bestaat uit mensen die elkaar aanvullen én tegenwicht bieden. Waarin een balans is van denkbeelden, ideeën en werkhoudingen. Zodat een gezonde dynamiek ontstaat binnen de raad, hetgeen bijdraagt aan kwalitatief goed toezicht.’

Nieuwe leden goed inbedden

Het onderzoek wil inzicht geven in hoe meer diversiteit gerealiseerd kan worden: in termen van leeftijd c.q. aantal ervaringsjaren, man-vrouwverhouding en etnische achtergrond. Het gaat daarbij om de vragen hoe rvc’s deze doelgroep kunnen bereiken en enthousiasmeren voor de functie van toezichthouder en op welke manier deze nieuwe leden vervolgens goed ingebed kunnen worden binnen de rvc. Ook is onderzocht wat dit vraagt van zittende leden en specifiek de voorzitter binnen de raad. Het verkennende kwalitatieve onderzoeksrapport bevat de resultaten van een beknopt literatuuronderzoek en in totaal negen interviews met voorzitters van rvc’s uit woningcorporaties, ervaren commissarissen uit andere sectoren zoals zorg, onderwijs en kunst & cultuur en (potentiële) commissarissen met een diverse achtergrond.

Oplossingsrichtingen voor het vinden en bereiken van kandidaten

Er zijn verschillende oplossingen om meer diversiteit te realiseren, zo komt naar voren uit het onderzoek. Het vinden en bereiken van kandidaten met een divers profiel vraagt om de volgende acties:

• Deel succesverhalen en zorg voor rolmodellen, zodat kandidaten op de hoogte zijn van hun meerwaarde en potentie als toezichthouder.
• Laat een aantrekkelijke wervingstekst opstellen die inclusief is en waar divers talent zich in herkent.
• Maak een bewuste keuze hoe je je als raad profileert en wat je kandidaten kunt bieden met een divers profiel.
• Selecteer bewust een executive searchbureau dat investeert in een talentpool met diverse profielen en zich committeert aan de executive search code van Talent naar de Top.

Acties voor het realiseren van diversiteit

Het helpen van kandidaten en rvc’s om diversiteit te realiseren, vraagt om de volgende acties:

• Identificeer of de juiste (levens)ervaring, kennis en expertisegebieden goed vertegenwoordigd zijn in de raad om toekomstbestendig te zijn, durf te vernieuwen.
• Investeer in een inclusieve en veilige cultuur waarin leden bewust zijn van hun eigen referentiekader en (onbewuste) vooroordelen.
• Creëer ruimte voor kandidaten met een ander geluid om mee te kijken en ervaring op te doen, bijvoorbeeld middels een traineeship.
• Erken het belang van opleidingen voor startende commissarissen. Dit kan in de vorm van een opleidingsprogramma, maar ook door nieuwe leden te koppelen aan een buddy met ervaring.
• Begin daar waar de urgentie duidelijk is (een diverse samenstelling van bewoners) en waar de raad professioneel genoeg is in een diverse samenstelling te leren samenwerken.
• Stimuleer en faciliteer als voorzitter de beweging naar meer diversiteit, de rol van voorzitter is cruciaal.

Gezamenlijke actielijnen

De roep om meer diversiteit binnen rvc’s te realiseren is complex, stellen de onderzoekers. ‘Het is een maatschappelijk vraagstuk, waarin vele factoren een rol spelen en dat de inzet vereist van alle actoren die hieraan kunnen bijdragen.’ Daarom zijn actielijnen ontwikkeld voor alle betrokken partijen: zowel voor de VTW, als voor voorzitters, rvc-leden en executive searchbureaus.

Meer weten over de kracht van diversiteit in toezicht?

Klik hier voor het volledige onderzoeksrapport met alle resultaten, oplossingsrichtingen en actielijnen voor het stimuleren van diversiteit in rvc’s.

Klik hier voor contact met Sanne van den Bosch (onderzoek en advies) of hier voor contact met Marlies Slingerland (executive search) van Berenschot.