De Rat heeft een opvolger

De bestseller van Joep Schrijvers ‘Hoe word ik een rat?’, heeft een opvolger: ‘Hoe raak je ze kwijt?' Over ontspoorde leiders en slechte managers. Onze vaste recensent Jacques Gerards van Best Advies heeft het al gelezen. ‘Er ligt een taak voor toezichthouders.’

Menig commissaris zal het boek Hoe word ik een rat? De kunst van het konkelen en samenzweren van Joep Schrijvers hebben gelezen. Omdat het boek opzien baarde door zijn unieke invalshoek. Ook voor het nieuwe boek kiest de auteur een ongebruikelijke invalshoek. Hij hanteert niet de vraag – hoe krijg je goede leiders – wel de vraag: hoe komen we van slechte leiders af? Geopend wordt met een tableau de la troupe, waarin de zakkenvuller, de narcist, de machiavellist, de wegkijker, de contactgestoorde, de procedurefetisjist, de messias en de incompetente manager worden opgevoerd. Enkele voorbeelden uit Nederland ronden dit hoofdstuk af. Daarna gaat de auteur dieper in op de vraag waarom leiders ontsporen. Zit dat in stoornissen, te brave volgelingen, falend toezicht of slechte omgevingen? En wat is de rol en betekenis van de leiderschapsindustrie bij dit ontsporen?

Duiken om te overleven

De auteur gaat ook in op de oorzaken en het herkennen van ontsporing. Met een interessante reeks herkenningspunten: slechte leiderschapseigenschappen, gestoorde persoonlijkheden, een ontspoorde leefstijl, charismatische ontsporing, relationele ontsporing, ontsporen in kritiek en machtsmisbruik. Ook gaat Schrijvers in op de vraag wat er aan een ontspoorde leider te doen is door volgelingen, toezichthouders en de omgeving. Voor de volgelingen ontvouwt zich een goede raad met een palet van mogelijkheden: bezinnen voor te beginnen, democratisch wegsturen, betrokken bijsturen, vreedzaam verzet, duiken om te overleven en tijd om te vertrekken.

Rol toezicht

Voor de toezichthouders is er werk aan de winkel als een leider ontspoort of ontspoord is. Vanuit het belang van toezicht en toezichthouders bespreekt Schrijvers de aanpak van vroegere toezichthouders (provisoren waren er al in de middeleeuwen) en de te onderscheiden types. De betekenis van betrouwbaarheid en professionalisering worden als niet te onderschatten hulpmiddelen uitgewerkt, waarna afgesloten wordt met als het toch nog misgaat: wat dan? Er is ook een checklist: kun je toezicht overlaten aan toezichthouders? Deze checklist is uitermate bruikbaar als spiegel voor en bij (zelf)evaluaties van toezichthouders.

Kalashnikov

In het hoofdstuk met de titel En de Kalashnikov dan? discussieert Joep Schrijvers over het gewelddadig verzet en de tirannenmoord, de rechtvaardiging ervan en de repercussies. Het boek sluit af met de anti-verloederingsprincipes voor bestuurders, toezichthouders en andere betrokkenen. Uitgewerkt worden de verhouding werk-rust, de beheersing van emoties, de nuchterheid en redelijkheid en het letten op diva-neigingen en zonnekoninggedrag. Gevolgd door het invoeren van een ontwikkel- en supportsysteem, het variëren van de hofhouding, het leren, de checks and balances, correcte beloningsprikkels, het beperken van ambtstermijnen, het bewaken van de grens tussen privé- en zakelijke belangen, het omgaan met mensen, het sceptisch en kritisch blijven en het trouw zijn aan wat het hoogste goed is.

Toppertje om van te genieten

Schrijvers is erin geslaagd om een boek af te leveren, dat goed gestructureerd en met historische voorbeelden gelardeerd, enerzijds het verschijnsel van het ontsporen van leiders bloedserieus vanuit praktijkwaarnemingen en met bruikbare praktijksuggesties behandelt en anderzijds dit ontsporen sceptisch en kritisch relativeert. Dankzij de frisse en fruitige schrijfstijl leest zijn boek lekker weg. Een toppertje om even van te genieten.

https://www.managementboek.nl/boek/9789463190381/hoe-raak-je-ze-kwijt-joep-schrijvers