Commissarissen kunnen bijdragen aan verduurzaming financiële sector

Veel Nederlandse financiële instellingen zien kansen in sustainable finance, maar een doorvertaling in de praktijk blijkt vaak nog lastig. Commissarissen kunnen door het stellen van de juiste vragen helpen bij het maken van bewuste strategische keuzes en het formuleren en monitoren van een concrete aanpak om het ambitieniveau te realiseren, stelt PwC-partner Joukje Janssen. Ook stof tot nadenken voor commissarissen buiten de financiële sector.

‘We willen in deze crisis nadrukkelijk onderdeel zijn van de oplossing’, riepen de Nederlandse banken toen de ernst en omvang van de coronacrisis duidelijk begon te worden. Die reactie kon op veel waardering rekenen. Dezelfde bereidwillige opstelling wordt niet alleen van banken, maar ook van verzekeraars, vermogensbeheerders en pensioenfondsen gevraagd in antwoord op de klimaatcrisis. Sterker nog: de Europese Unie (EU) dwingt financiële instellingen onderdeel van de oplossing te worden bij haar streven om in 2050 als eerste economische blok ter wereld klimaatneutraal te zijn. Zonder de private financiële sector valt die ambitie niet te realiseren. Duurzame financiële instellingen vervullen een essentiële rol in het dirigeren van investeringen die leiden tot een klimaatneutrale, groene, inclusieve én concurrerende economie. Commissarissen van financiële instellingen kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de transitie door goed toezicht op het verduurzamingsproces. Ook voor commissarissen van andere bedrijven ligt er een rol: de EU-regelgeving zal namelijk ook gevolgen hebben voor de reële economie.

Wat is sustainable finance?

De Technical Expert Group on Sustainable Finance van de EU had er in zijn recent gepubliceerde Taxonomie-rapport ruim 650 pagina's voor nodig sustainable finance te duiden. Het rapport beschrijft de methodologie en de criteria voor het classificeren van duurzame investeringen. Eenduidigheid moet helpen een eind te maken aan de wirwar van indelingen en ratings - de vijftig tinten groen - die nu worden gehanteerd. Dat een bedrijf nu door het ene beoordelingsbureau als zeer duurzaam kan worden geclassificeerd en door het andere als ondermaats, moet niet langer mogelijk zijn. Ook greenwashing - het handig oppoetsen van investeringen tot ze groen lijken terwijl ze dat in werkelijkheid niet zijn - moet lastiger worden. Voor nu kunnen we sustainable finance praktisch definiëren als iedere vorm van financiële investering waarbij rekening is gehouden met de ESG-criteria voor milieu, samenleving en goed ondernemingsbestuur. Het integraal opnemen van deze ESG-criteria in de volledige investeringsketen van de financiële instelling. Doing good wordt daarmee de nieuwe norm, via het uitsluiten van bedrijven die een negatieve impact maken én het faciliteren van bedrijven die een positieve bijdrage leveren aan zowel milieu als maatschappij. Om duurzame investeringsbeslissingen te kunnen nemen, zullen financiële instellingen in toenemende mate een beroep doen op corporates om data aan te leveren over hun prestaties op het gebied van ESG.

Sustainable finance biedt financiële instellingen kansen

De publicatie van de taxonomie betekent een belangrijke doorbraak. Er is nu een juridische basis waarmee de EU financiële instellingen kan dwingen de duurzaamheid van hun investeringen te rapporteren en daarover verantwoording af te leggen. De transparantie die daardoor ontstaat, biedt instellingen de kans zich te onderscheiden van anderen, als het gaat om:

Producten en diensten
Regulering heeft alleen betrekking op de investeringskant. Welk deel van de investeringsportefeuille kan al aantoonbaar als ‘groen’ worden gekwalificeerd? Voor welk deel ontbreken daarvoor de data? En welk deel is simpelweg niet groen? De verwachting is dat de regelgeving binnen vijf jaar ook voor leningen en diensten gaat gelden.

Risicomanagement
Aan welke ESG-risico’s staat een financiële instelling bloot? Hoe is het management van deze risico's - van klantacceptatie tot weging en modellering, monitoring, rapportage en externe publicatie - geïntegreerd in het overall risicomanagement? En is duidelijk wat de impact op de business is?

Rapportages en toelichtingen
Zijn financiële instellingen in staat te voldoen aan de verplichting te publiceren over de classificatie van hun duurzame investeringen? Voor klanten en andere belanghebbenden wordt hiermee duidelijk wie werkelijk duurzaam financiert en wie niet.

Maak keuzes

Of het nu gaat om nieuwe producten en diensten, risicomanagement of rapportages en toelichtingen, financiële instellingen staan voor een aantal wezenlijke vragen. Het is de taak van commissarissen om deze wezenlijke vragen ook daadwerkelijk te stellen en het bestuur zo te helpen om de juiste richting te bepalen. Daarbij gaat het om vragen als: Zien we kansen in het ontwikkelen van een werkelijk duurzaam profiel en durven we strategische ambities uit te spreken op het gebied van sustainable finance? Accepteren we - als het gaat om sustainable finance - een positie als achterblijver? Volgen we de rest van de markt, of willen we koploper zijn? Ook voor commissarissen van bedrijven buiten de financiële sector is het relevant om deze vragen te stellen: in hoeverre voldoen we aan de vereiste ESG-criteria, beschikken we over betrouwbare data om dat te onderbouwen en om aan de vraag van financiële instellingen te voldoen en wat zijn onze ambities op dit gebied? Bedrijven die niet-duurzaam opereren, of niet over data beschikken om hun duurzaamheidsbeleid aantoonbaar te onderbouwen, lopen immers het risico in de toekomst geen of minder gemakkelijk kapitaal te kunnen aantrekken.

Voer regie op sustainable finance op bestuursniveau en in toezichtagenda

Het is naar mijn overtuiging dan ook essentieel dat zowel financiële instellingen als bedrijven buiten de financiële sector bewuste keuzes maken voor hun ambitieniveau op het gebied van duurzaamheid. Om de juiste keuzes te kunnen maken, is inzicht nodig. Commissarissen kunnen helpen om dat inzicht te creëren, door buiten naar binnen te brengen en aandacht te vragen voor vitale aspecten in de verduurzaming van de bedrijfsvoering. Welke gevolgen hebben keuzes op de organisatie, medewerkers, klanten, producten, diensten, systemen en processen? Kortom, op alle facetten van het bedrijf.

Geen verplicht nummer

In Nederland, en overigens ook in Scandinavië, zie ik een opvallende bereidheid om werkelijk inhoud te geven aan sustainable finance. Veel Nederlandse instellingen zien kansen in sustainable finance en willen ook echt vooruit, in tegenstelling tot omringende landen, die het eerder als een ‘verplicht nummer’ (dus alleen compliance) zien dat op last van Brussel moet worden uitgevoerd. Alleen zie ik dat onze positieve grondhouding in de praktijk nog lastig kan worden vertaald naar een concrete aanpak. Zo is bij geen van de grootste financiële instellingen iemand op C-niveau - het niveau waar sustainable finance zou thuishoren, gezien de impact en urgentie ervan - integraal verantwoordelijk voor dit thema. Hetzelfde geldt voor de integratie van duurzaamheid in de toezichtagenda, zowel binnen als buiten de financiële sector.

Duurzaamheid gaat niet ten koste van financieel rendement

Ik hoop dat we financiële instellingen - en andere organisaties - kunnen helpen door het creëren van het inzicht dat nodig is om bewuste strategische keuzes rondom sustainable finance te maken. De komende tijd belichten we als PwC verschillende onderwerpen, zoals een benchmark van de huidige strategische keuzes die instellingen hebben gemaakt, een gedetailleerde beschouwing van de nieuwe compliance-eisen en de vraag hoe ESG-aspecten te integreren zijn in de verschillende onderdelen van het risicomanagement en in het toezicht. Een financiële sector die daadwerkelijk onderdeel wil zijn van de oplossing: daar zetten we ons voor in. Dat gaat voor mij veel verder dan alleen het voldoen aan de eisen die worden gesteld. Er zijn namelijk prachtige kansen te benutten! Klanten - van scholieren die hun eerste betaalrekening openen tot activistische hedgefondsmanagers en ‘s werelds grootste institutionele beleggers - vragen in toenemende mate om duurzame oplossingen. Het idee dat duurzaamheid ten koste zou gaan van financieel rendement kan voorgoed van tafel: in wetenschappelijke studies is inmiddels overtuigend aangetoond dat rendement en een langetermijnfocus hand in hand gaan bij beleggingen. Banken, verzekeraars, vermogensbeheerders en pensioenfondsen die nu de ambitie uitspreken leidend te willen zijn in sustainable finance kunnen zich daarmee positioneren als winnaars in de duurzame financiële sector van de toekomst. Hetzelfde geldt voor organisaties buiten de financiële sector. Commissarissen kunnen bestuurders helpen bij het verkrijgen van het vereiste inzicht, het maken van bewuste strategische keuzes en het formuleren en monitoren van een concrete aanpak om het ambitieniveau ook daadwerkelijk te realiseren.

Klik hier voor contact met Joukje Janssen.